1. PIH (Pregnancy induced hypertension)
- Hipertansiyon (Proteinüri veya ödem olmaksızın hipertansiyon)
- Preeklampsi (Proteinüri ve/veya ödemle birlikte hipertansiyon)
-Hafif
-Şiddetli
- Eklampsi (Proteinüri ve/veya ödemle birlikte)
2. PAH (Pregnancy agrevating hypertension) (Gebelikten önce veya 20.hf’dan önce HT varsa ve üzerine preeklampsi veya eklampsi eklenirse)
- Superimpoze preeklampsi
- Superimpoze eklampsi
3. Kronik hipertansiyon (Gebelikten önce hipertansiyonun bulunması)
4. Geçici hipertansiyon (Doğumda veya hemen sonra preeklampsinin diğer bulguları olmaksızın gelişen hipertansiyon)
PREEKLAMPSİ
İnsidansı %8’dir. Nulliparite, siyah ırk, maternal yaşın 20’nin altında veya 35’in üstünde olması, daha önce geçirilmiş preeklampsi, eklampsi, antifosfolipid antikor sendromu, düşük sosyo-ekonomik statüs, çoğul gebelik, mol hidatiform, polihdramnios, nonimmun hidrops fetalis, diabet, kronik hipertansiyon, ve renal hastalık predispozan faktörlerdir. Preeklampsi 20.gebelik haftasından önce gelişirse böyle bir durumda molar gebelik ve renal hastalık ekarte edilmelidir.
Patofizyoloji
Etyoloji bilinmemekle birlikte insan gebeliğine özgüdür. Plasentasyona yetersiz maternal vasküler yanıt, endotelyal disfonksiyon, genel vazospazm, trombositlerin aktivasyonu, ve anormal hemostaz suçlanmaktadır. Öte yandan PGI2 ve tromboksan A2 arasındaki dengenin ikincinin lehine bozulması preeklampsi/eklampsi oluşumunu kolaylaştırdığı bilinmektedir. Preeklampsinin böbreklerdeki patognomonik lezyonu glomeruloendotelyozis’tir. Preeklamptik anne kızının gebeliğinde preeklampsi riski %14’tür. (gen.faktörler- HLA DR-4).
Klinik
A. HAFİF PREEKLAMPSİ
1. Kan basıncı yüksekliği
Sistolik basıncın 140mmHg veya daha yüksek olması
Diastolik basıncın 90mmHg veya daha yüksek olması
Ortalama arteryel basıncda 20mmHg’lık artış
Yukardaki basınc değişimleri 6 saat arayla yapılan iki ölçümle teyid edilmelidir.
2.Proteinüri
24 saatlik idrarda proteinüri’nün (sıklıkla hastalığın geç dönemlerinde ortaya çıkar) 0.3gr’dan fazla olması (veya dipstick’de ++ proteinüri)
3.Ödem
Eğer el, yüz ve ayakları tutacak şekilde ise patolojiktir.
*3.trmester’de haftalık kilo alımı 2.5kg’dan fazla ise preeklampsinin ilk bulgusu olabilir.
İlk gebeliğinde preeklampsi varsa ikinci gebelikte risk %33’tür.
B.ŞİDDETLİ PREEKLAMPSİ
1.Sistolik kan basıncının 160mmHg veya diastolik basıncın 110mmHg’dan büyük olması
1.24 saatlik idrarda 5 gr’dan fazla proteinüri
3.Oligüri (<400mL/saat)
4.Persistan serebral veya vizüel bozukluklar ve/veya serebral ödem
5.Bulantı ve kusma ile birlikte olanpersistan epigastrik ağrı
6.Pulmoner ödem
7.Trombositopeni
8.SGOT ve SGPT yüksekliği
9.Kreatin ve ürik asit yüksekliği (*)
Yönetim
Doğum preeklampsinin tek tedavisidir. Preeklampsinin klinik bulguları gerçekleştiğinde uteroplasental kan akımının hemen hemen %50’si azalmıştır.
Tedavi
1. Hafif preeklampsi
Eğer gebelik 37.haftadan büyükse ve servikal durum uygunsa (Bishop >7) indüksiyon. Eğer servikal durum uygun değilse yatak istirahati ve tansiyon kontrolü sağlanmalıdır.
- Yatak istirahati
- Antihipertansif: alfa metil dopa, prazosin, nifedipin, labetolol, hidralazin
ACE inhibitörleri Kontrendikedir. Tuz kısıtlaması, diüretik, sedatifler VERİLMEZ.
2. Şiddetli Preeklampsi (Antihipertansif ve antikonvulzif ted. verilir.)
Şiddetli preeklampsi kriterleri
- TA> 160/110mmHg
- Proteinüri: 500mg/24h
- SGOT ve SGPT yüksekliği
- Oligüri: 400ml/24h
- Trombositopeni (<150.000/ml)
- Kreatinin ve Ürik asit yüksekliği
Şiddetli baş ağrısı, görme bozukluğu, epigastrik ağrı, kusma
MgSO4:
-Antikonvulzif
-Antihipertansif
-Diüretik
-Uterin kan akımını arttırıcı
-Fetusta trombosit agregasyonunu azaltıcı
MgSO4 tedavisi sırasında Solunum sayısı, Patella refleksi, İdrar çıkışı, Nabız, TA takip edilmelidir. Antikonvulzif etkisi 4-7 mEq/L düzeyinde başlar. Antidotu Ca-glukonattır.
· Hidralazin, Alfametil dopa, nifedipin, labetolol
NOT1 : Hidralazin yan etkileri: (Arteriollerde vazodilatasyon yapıcıdır.). Beyin ödemi, flashing, Lupus like syndrom, angina, çarpıntı, başağrısı.
NOT2 : Alfa metil dopa laktasyonu etkilemediği için postpartum kullanılabilir.
3. Eklampsi tedavisi: Aynı ajanlara ilaveten rezistan vakalarda Diazepam, Fenitoin, Morfin kullanılır. Eklampsinin asıl tedavisi doğumdur.
Eklampsi yada HELLP sendromu nedeniyle C/S uygulanacaksa en iyi anestezi epidural anestezidir. Mümkün değilse genel anestezi uygulanabilir. Ama spinal anestezi kontrendikedir.
- Sıvı verilmesi gerektiğinde en uygunu Ringer Laktattır.
- Anemi varsa en uygun olan eritrosit suspansiyonu vermektir.
- Eklampside maternal mortalite %1-20’dir.
- Antihipertansif ted. postpartum 1 hf devam etmelidir.
- Eklampsi ve HELLP send %30 postpartum görülür.
- Eklampsi sonrası HELLP gelişme ihtimali %5-10’dur.
HELLP SENDROMU (Hemoliz, Elevated Liver enzymes, Low Platelet counting)
İntravasküler hemoliz sonucu fibrinojen azalır, trombosit azalır, fibrin yıkım ürünleri artar. KC enzimleri ve bilirubin artar. Tüketim koagulopatisi sonucu DİC gelişir. Eritrosit yıkımı maternal kanda Fe ve karboksi Hb düzeyini arttırır. Mortalite %50.
Tedavisinde aynı medikasyonlara ek olarak;
- Taze plazma
- Trombosit suspansiyonu
- Sıvı replasmanı (Ringer laktat)
HELLP send sonraki gebeliklerde tekrarlama şansı %3-20 olduğu için sonraki gebelikte aspirin önerilir.